Borsa İstanbul’un Dijital Dönüşümü: BISTECH Sistemi Nedir?

Yazar: HAFIZ TÜRKMEN

Tarih: 15/05/2025 19:48 Güncelleme Tarihi: 16/05/2025 11:48

Dünyanın en hızlı teknolojisi: BISTECH işlem sistemi
Küresel finansal piyasalarda teknolojik dönüşüm, rekabet avantajı elde etmenin ve sürdürülebilir bir piyasa yapısı inşa etmenin temel dinamiklerinden biri haline gelmiştir. Gelişmiş piyasalarda olduğu gibi, gelişmekte olan ekonomilerde de dijitalleşme, sermaye piyasalarının etkinliği, şeffaflığı ve derinliği açısından kritik bir rol üstlenmektedir. Bu bağlamda, Türkiye sermaye piyasalarının merkezi konumunda bulunan Borsa İstanbul, dijital dönüşüm sürecine erken adapte olan öncü kurumlardan biri olarak öne çıkmaktadır.

Bu dönüşüm sürecinin temel yapı taşlarından biri olan BISTECH, Borsa İstanbul’un teknolojik altyapısını global standartlara yükselten ve farklı piyasa segmentlerini entegre eden yenilikçi bir tekno-finansal işlem platformudur. Sistem, 2015 yılında NASDAQ ile yapılan stratejik iş birliği çerçevesinde devreye alınmış olup, işlem hızı, veri güvenliği, piyasa entegrasyonu ve altyapı esnekliği açısından Borsa İstanbul'a önemli kazanımlar sağlamıştır.

Tarihçe ve Geçiş Süreci
BISTECH projesi 2014’te Nasdaq ile başlatılmıştır. İlk aşamada Pay Piyasası BISTECH’e 30 Kasım 2015’te geçiş yapmıştır. İkinci aşamada Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası (VİOP), 6 Mart 2017’de BISTECH sistemine taşınmıştır. Sonrasında ise 2 Temmuz 2018’de Borçlanma Araçları (BAP) ile Kıymetli Maden ve Kıymetli Taşlar Piyasası da bu platforma dahil edilerek süreç tamamlanmıştır. Bu aşamalı geçişle birlikte eski sistemlerde yer alan bazı işlevler güncellenmiş, elektronik işlem kuralları uluslararası standartlara uyumlu hale getirilmiştir.

Desteklenen Piyasa İşlemleri
BISTECH sistemi Borsa İstanbul’daki bütün ana piyasaları destekler. Hisse senetleri (Pay Piyasası), Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası (VİOP), Borçlanma Araçları Piyasası (tahvil, bono, repo gibi) ve Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası tüm işlemleri bu platformda gerçekleşir. İstanbul Uluslararası Finans Merkezi vizyonu kapsamında bu piyasaların “uçtan uca aynı platformda” işlem görmesi sağlanmıştır. Böylece farklı varlık sınıfları arasında hızlı arbitraj ve konsolide risk yönetimi imkânı doğmuştur. Ayrıca BISTECH, entegre bir platform olduğu için alım-satım (spot) işlemler ile takas/ödemeler de uyumlu olarak çalışır. Özetle, Türkiye sermaye piyasasındaki hisse senedi alımları, türev sözleşme işlemleri, sabit getirili enstrüman işlemleri ve değerli metaller alım-satımı tamamen BISTECH üzerinden yürütülür.

Pay Piyasası’ndaki Yenilikler
22 yıllık teknolojik alt yapı modernize edilmiştir.
Pay piyasası ile diğer piyasaların ve işlem sonrasının entegrasyonu sayesinde daha hızlı operasyon
Takasbank ile entegre yapı sayesinde piyasa risklerinin daha kolay takip edilmesi ve ihtiyaç halinde müdahale imkanı
Yatırım kuruluşları için tüm piyasalara tek platformdan erişim imkanı, emir iletiminde kolaylık ve maliyet avantajları
Milisaniyelerin altında işlem süreleri (mikrosaniye düzeyinde)
Gelişmiş devre kesici ve açığa satış kontrolleri
FIX teknolojisiyle piyasaya daha kolay, esnek ve doğrudan erişim
Küresel rekabet ortamında kazanılan yeni güç. Sınırsız ve kesintisiz emir alabilme
Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’ndaki Yenilikler
(After Hours Trading) ile 20 saat kesintisiz işlem
Yeni sözleşmelerle artan ürün çeşitliliği
Yeni emir tipleri ile farklı yatırım stratejileri imkanı
Tüm piyasalara tek platformdan erişim
FIX teknolojisiyle piyasaya daha kolay, esnek ve doğrudan erişim
Daha etkin bir teminat ve risk yönetimi sistemi
Borçlanma Araçları Piyasası’ndaki yenilikler
Kullanıcı dostu arayüz
Aynı anda tüm piyasalara erişim ve piyasalar arası sinerji
Yeni ürünlerin de işlem görebileceği esnek alt yapı
Kira Sertifikalarının üç taraflı geri alım vaadi ile satış işlemlerine imkan veren teknik alt yapı
Yatırım kuruluşlarının operasyonel maliyetlerinin düşülmesine katkı sağlanması
FIX teknolojisiyle piyasaya daha kolay, esnek ve doğrudan erişim
Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası’ndaki Yenilikler
Kıymetli Madenler Piyasasına özel internet tabanlı yeni arayüz
Esnek ve parametrik yapı sayesinde daha kolay piyasa, Pazar ve ürün tanımlama
Bütünleşik yapı sayesinde tüm piyasalar ile ortak, daha etkin sistem yönetimi
Ödünç piyasasının elektronik ortamda devreye alınması
Takasbank’taki Yenilikler
İşlem anından itibaren, takas pozisyonlarını takip imkanı, give-up/take-up fonksiyonlarıyla pozisyon devri işlemlerine imkan sağlanması
İşlem öncesi, işlem anında ve işlem sonrası olmak üzere üç kademeli risk yönetimi
Borsa ve MKK ile entegre yapı sayesinde hızlı ve etkin takas sistemi
Tüm piyasalara ait takas işlemlerinin tek bir altyapı üzerinden izlenmesi ve gerçekleştirilmesi
Borsa işlemlerini, Takas Sistemi’nden eş zamanlı izleme, hatalı işlemleri düzeltme imkanı
Teminat gereksinimlerini ve takas ücretlerini işlem öncesinde simüle edebilme yeteneği

Kaynak: Borsa İstanbul

Özetle, BISTECH sistemi, Borsa İstanbul’un dijital dönüşüm sürecinin temel taşı olarak yalnızca teknik bir altyapı yeniliği değil, aynı zamanda Türkiye sermaye piyasalarının uluslararası standartlara entegrasyonu açısından da kritik bir adımdır. Sistemin sunduğu yüksek işlem kapasitesi, düşük gecikme süreleri, güvenilirlik ve çoklu varlık desteği, yatırımcılara ve piyasa aktörlerine önemli avantajlar sağlamaktadır.

2014’te başlayan ve 2023 itibarıyla tamamı yerli kaynaklarla geliştirilen BISTECH 3.0 sürümü, Türkiye’nin finansal teknoloji alanındaki yetkinliğinin bir göstergesi olmuştur. Bu dönüşümle birlikte, sadece işlem altyapısı değil; veri yayını, güvenlik sistemleri, risk yönetimi ve kullanıcı erişimi gibi birçok kritik alan da güncellenmiş, bütünsel bir iyileştirme gerçekleştirilmiştir.

BISTECH sistemi sayesinde Borsa İstanbul, küresel rekabet gücünü artırmış; yatırımcılar için daha hızlı, güvenli ve şeffaf bir piyasa ortamı sunmayı başarmıştır. Bu başarı, Türkiye'nin finansal altyapısının dijitalleşme yolculuğunda geldiği ileri noktayı göstermekte ve gelecekteki inovasyonlara sağlam bir temel oluşturmaktadır.